Резюме

Из сравнительного анализа следует, что наиболее конкурентоспособными оказываются те общества – представители различных цивилизаций, которые обладают ресурсами для формирования полиидеологических систем, в которых гармонично представлены как универсальные (либерального и социалистического толка), так и национально-консервативные концепты. Представляется, что подобная полиидеологическая система по своему динамическому содержанию практически совпадает с понятием национальной безопасности (НБ). Вместе с тем важнейшая составляющая НБ – контентный сегмент информационной безопасности (ИБ) – по своей сути адекватна национально-консервативным представлениям данного общества. Это обстоятельство подсказывает, что в системе ИБ следует выделять те важнейшие «критические инфраструктуры», которые определяют безопасность системы в целом.

Резюме

Идея происхождения и развития цивилизации – историческая категория в сфере философских учений и интерпретаций. Цивилизации характерны целостность духовно-культурных, экономических и политических компонентов, а также хронологическая последовательность, посему каждое философское понятие или определение касательно цивилизации, в свете культурно-ценностной системы, имеет современное звучание, обусловленное познавательным и информационным охватом. Одним из проявлений трансформации теории цивилизации в геополитических представлениях является концепция о множестве цивилизаций как субъектов противостояния и столкновения. Однако такая интерпретация методологически не выдерживает критики ввиду того, что важнейшим элементом цивилизации является культура, которой присуще творческое начало и чужда разрушительная сила. Культуры при всех своих разновидностях могут взаимообогащаться или соревноваться, а столкновение и разрушение исходит из сферы экспансионистской политики. Таким образом, философское осмысление цивилизационных процессов на основе сохранения и диалога культурных традиций имеет фундаментальное значение в системе общечеловеческих ценностей.

Резюме

Усвоение любой ценности со стороны какого-либо народа предполагает приятие этой ценности в качестве части собственной культуры, но до этого необходимо, чтобы эта ценность была узнана и признана этим народом. То есть, нужно, чтобы подобные ценности преподносились по отдельности и имели определенное отношение к жизни человека, его обиходу, и только так они могут стать приемлемыми для принадлежащего к тому или иному народу индивида.
Усвоение и реализация прав человека должны проходить путем их соотнесения и приведения в соответствие с традиционной системой ценностей. Универсально-обобщенными может быть только их принцип, а восприятие и реализация должны соответствовать национальной системе ценностей. Настоящая статья преследовала несколько целей: внести ясность в существующую ситуацию и помочь определиться как армянину-индивиду, так и всему народу, а также государственной власти; восстановить у армян уверенность в себе в духовной сфере, способствовать тому, чтобы церковь вновь обрела ту роль, которую она играла в недавнем прошлом; стимулировать развитие армянской философской и правовой мысли.

Резюме

Геноцид армян, достигший катастрофической кульминации в 1915г., привел к нарушению естественного хода целостного исторического процесса жизни армянского народа. Его последствия продолжают сказываться на всем Армянстве. В статье рассматриваются некоторые аспекты истории армянской общины Иерусалима и Палестины в период Первой мировой войны и Геноцида, а также роли Армянского легиона в освобождении общехристианских святынь.

Резюме

Постсоветские развития в армянском регионе Самцхе-Джавахк-Цалка в основном обусловлены действиями ряда общественных организаций, союзов. Следовательно, путь, который прошли эти организации в какой-то степени можно считать историей Самцхе-Джавахка-Цалки за последние двадцать лет. И хотя этих организаций было не так уж много, однако некоторые из них иногда объединялись в одну организацию, иногда разъединялись и действовали отдельно друг от друга. Не имея единого программного стиля работы и обусловливая свою деятельность сложившейся в данный момент ситуацией, организации Самцхе-Джавахка-Цалки так и не достигли значительных успехов. Проблемы в регионе остались те же, какие были в постсоветский период. Более того, эти проблемы усугубились и умножились, при этом большая их часть связана с безопасностью молодой независимой Республики Армения.
Параллельно с армянскими организациями в Самцхе-Джавахке-Цалке увеличивается число грузинских организаций, которые становятся более многофункциональными, а также число международных организаций, которые действуют под диктовку грузинских властей. Под прикрытием «интегрирования региона к Грузии» они призывают население выполнять принудительные требования государства – во всех сферах общественной деятельности обязательно использовать только грузинский язык. Направленные против этого шаги армянской стороны должны быть нацелены на усиление армянского элемента в регионе. Наилучший путь достижения желаемого результата – организовать и объединить действующие здесь общественно-политические организации.

Резюме

В статье обозначены те «узкие места», устранение которых относительно легко осуществить, а ожидаемый эффект может иметь решающее значение. Взаимосвязанные предложения представлены по трем основным направлениям экономической политики.

Эффективность реформ повышается, если их начать с государственного аппарата. В этом случае принцип «начни с себя» решающий. Государственные задачи можно решать за счет более эффективной структуры доходов и затрат, рационально перераспределяя сэкономленные средства. Задача оптимизации доходов и затрат имеет решающее значение особенно в условиях финансовоэкономического кризиса.
Повышение пенсий соответствует также и первоочередной задаче – вместе с экспортом стимулировать и импортозамещение. Целесообразно при предоставлении гарантий поощрять реорганизацию компаний в общества открытого типа. Крайне необходимо, исходя из сформулированной первоочередной задачи, предоставлять государственные гарантии экспортерам и, конечно, производству, заменяющему на внутреннем рынке импорт. Ибо очень трудно при финансово-экономическом кризисе модернизировать производство, если доходы существенно снижаются, вероятность колебания инфляции и курса валют значительна, а банковские проценты неподъемно высоки. Целесообразно снизить НДС с 20% до 18%. Эта мера, сдерживая спад, стимулирует экономику, а также имеет антиинфляционное значение.
Анализируются три четко взаимосвязанных фактора денежно-кредитной политики – ставка рефинансирования, уровень монетизации и курс национальной валюты, – которые играют ключевую роль при финансовом кризисе и имеют системообразующий характер.
Заблуждение, что высокая ставка рефинансирования всегда сдерживает инфляцию, а низкая – наоборот. Поскольку при высокой процентной ставке часто срабатывает следующая причинно-следственная цепь: высокая процентная ставка рефинансирования – более высокие банковские ставки – при остром дефиците собственных средств, рост себестоимости – инфляция издержек. Следует оценить, как ставка рефинансирования отражается на ВВП и на его структуре, на экспорте. Сравнительный анализ ВВП на душу населения, курса валюты, паритета покупательной способности необходим для оценки интервала реального курса национальной валюты. Чтобы предлагаемые меры имели действительно решающее значение, учитывая фактор времени, они обязательно должны быть взаимосвязаны и упорядочены.

Резюме

В условиях рыночной экономики следует признать наличие конкурентных отношений между территориями. Цель конкурентной борьбы – оказаться более предпочтительной территорией для проживания и осуществления деятельности коммерческого и некоммерческого характера.
«Государства-бренды» при формировании своего образа руководствовались уже принятыми моделями, которые, однако, могли отличаться друг от друга в зависимости от политических и социально-экономических особенностей данной страны. Конкурентоспособность территории будет обеспечена при наличии конкурентных преимуществ территории, которыми она объективно может располагать. Конкурентные преимущества территорий во многом будут определять ключевые факторы успеха территорий, особенно если они являются исключительными на фоне других конкурентов, имеют хорошие перспективы во времени и могут быть защищены от подражания со стороны других конкурентов.
Национальный бренд определяется восприятием страны по 6 факторам: туристическая привлекательность, человеческий капитал, качество экспортируемых товаров, справедливость правительства, привлекательность культуры и спорта, а также инвестиционная привлекательность и привлекательность страны как места проживания. Данные факторы образуют «Шестиугольник» национальных брендов, который иллюстрирует основные области влияния на национальный бренд, а также объясняет, как строится бренд страны. Итак, «портфельная» стратегия территории позволяет оценить, какое развитие территориального продукта через создаваемые виды деятельности может обеспечить устойчивое развитие Армении в будущем, какие виды деятельности должны быть признаны приоритетными сегодня, чтобы через какой-то период времени стать основными на территории и обеспечить достаточный уровень доходности для следующего витка развития.

Резюме

В статье на примере обороны замка Масады в годы Великого еврейского восстания (66-73гг.) против Римской империи показано, как каждое героическое повествование в истории еврейского народа становится национальным символом и неотделимым атрибутом еврейской идентичности. В статье также описывается огромная роль и значимость эпопеи Масады в еврейской национальноосвободительной борьбе ХХв. и в преобразовании еврейской государственности.

Ս.Գ. Վարդանյան, Կրոնափոխ համշենահայերի բարբառը, բանահյուսությունը և երգարվեստը (նյութեր և ուսումնասիրություններ), Երևան, ԵՊՀ հրատարակչություն, 2009, 428 էջ:

Հայության կրոնափոխ խմբերի խնդիրը հայագիտության ամենակարևոր և, միևնույն ժամանակ, քիչ ուսումնասիրված ոլորտներից է: Այս մասին տարբեր ժամանակներում շատ է խոսվել հայ գիտական, քաղաքական, հասարակական շրջանակներում, սակայն գործնական քայլեր անհամեմատ քիչ են արվել: Բացի այդ, առկա են խնդրի ուսումնասիրությանը խոչընդոտող օբյեկտիվ և սուբյեկտիվ հանգամանքներ ևս: Կրոնափոխ հայության ուրույն և յուրահատուկ խմբի` իսլամացված համշենահայության մերօրյա հետազոտողների շարքում առաջին և կարևոր անուններից է Սերգեյ Վարդանյանը, որը երկար տարիներ նվիրվել է հայագիտության այս խոպան ոլորտի ուսումնասիրմանը: Տարբեր տարիներին հրապարակած նրա արժեքավոր հոդվածները, միևնույն ժամանակ, յուրահատուկ ուղեցույց են եղել կրոնափոխ հայության պատմությամբ զբաղվողների և այդ ոլորտ նոր-նոր ոտք դնողների (այդ թվում և ինձ) համար:

Ինչպես նշում է Ս.Վարդանյանը, 18-րդ դարի սկզբին բռնի իսլամացված համշենահայերի հետ առաջին անգամ հանդիպել է 1984թ., որից հետո նվիրվել է նրանց ուսումնասիրությանը, սակայն 25 տարի է պահանջվել, որպեսզի մեր սեղանին դնի ամփոփ աշխատություն` «Կրոնափոխ համշենահայերի բարբառը, բանահյուսությունը և երգարվեստը (նյութեր և ուսումնասիրություններ)» գիրքը: Այս, եթե կարելի է ասել, ուշացման հարցում «մեղավոր» են նաև այդ ընթացքում Ս.Վարդանյանի հրապարակած մի քանի գրքերն ու մի շարք հոդվածները, որոնք նվիրված են հայ ժողովրդի պատմությանն ու բանահյուսությանը, «խորհրդային սփյուռքի» հայապահպանությանը: Տարիների ընթացքում կուտակած ահռելի նյութը նաև պարտավորեցրել է դրանք միայն համապատասխան մշակումից հետո ներկայացնել գիտական և շահագրգիռ հանրության ուշադրությանը:

Ս.Վարդանյանի առաջին հանդիպումը քրիստոնյա համշենահայերի հետ կայացել է 1969թ. Աբխազիայում և Ռուսաստանի Կրասնոդարի երկրամասում, սակայն հետագայում, լայնացնելով աշխարհագրությունը, հեղինակը 1984 և 1987թթ. լինում է Միջին Ասիայում, ուր 1944թ. Աջարիայից աքսորվել էր բռնի իսլամացված համշենցիների մի մասը, և կատարում դաշտային-հետազոտական աշխատանք, գրի առնում նրանց բանահյուսության, բարբառի, երգարվեստի բազմաթիվ ուրույն նմուշներ: Հավաքած նյութը ևս մեկ անգամ ցույց է տալիս, որ կրոնափոխ համշենահայերը պահպանել և մինչև մեր օրերն են հասցրել հայոց մշակույթի մի շերտ, որը, յուրահատուկ լինելով հանդերձ, ընդհանուր հայկական մշակույթի անքակտելի մասն է: Բացի գիտական ուսումնասիրություններից, Ս.Վարդանյանը փորձել է նաև գործնական քայլեր կատարել Միջին Ասիայում բնակվող կրոնափոխ համշենահայերի խնդրի բարձրաձայնման, ավելին` Հայաստանում բնակվելու նրանց ցանկությանն օժանդակելու ուղղությամբ: Ցավոք, նրա այս ջանքերը չեն ստացել համապատասխան դրական արձագանք:

Գիրքը կառուցվածքային առումով բաժանված է մի քանի մասի և սկսվում է հեղինակի ներածական խոսքով, որի վերնագիրն արդեն խորհրդանշական է` «Համշենցիները` ծանոթ և անծանոթ»: Դրան հաջորդում է «Պատմական համառոտ ակնարկ» բաժինը, որտեղ ներկայացվում են Համշենի և համշենահայության պատմության առավել ուշագրավ դրվագները: Երրորդ գլուխը` «Կրոնափոխ համշենահայերի ուսումնասիրման պատմությունից», կարևորվում է երկու հանգամանքով. նախ, որ հեղինակը լայնախոհ և գիտականորեն հիմնավորված գնահատական է տալիս հայության այն հատվածներին, որոնք այս կամ այն պատճառով ստիպված են եղել փոխել կրոնը, և երկրորդ` հանրագիտարանային սեղմությամբ հիշատակում է կրոնափոխ հայերի վերաբերյալ տարբեր ժամանակներում տպագրված գրքերն ու հոդվածները, որոնք կարևոր ուղեցույց կարող են հանդիսանալ թեմայով հետաքրքրվողների համար: Այս մեծածավալ գիտական գրականության համակարգումը տարիների համառ աշխատանքի արդյունք է, որը զգալիորեն կհեշտացնի մյուս հետազոտողների գործը: Տասնամյակների ընթացքում հավաքած բարբառագիտական հարուստ նյութը Ս.Վարդանյանը գրքում ներկայացրել է գիտական պատշաճ մակարդակով, մասնավորապես` Խոփայի խոսվածքը, որի բառ-հոդվածները լրացվել են ըստ «Հայերենի բարբառագիտական ատլասի նյութերի հավաքման ծրագրի»: Հետազոտողի աչքից չի վրիպել նաև այն, որ արտաքին տարբեր ազդակներ ազդել են Խոփայի խոսվածքի վրա, որը ձեռք է բերել մեռնող լեզվի հատկանիշներ: Այդ ազդակներից են ԽՍՀՄ-Թուրքիա սահմանի փակվելը, մուսուլման համշենցիների ինքնամփոփ, մեկուսի կենցաղը: Շատ հայկական բառեր արդեն հիշում են միայն ծերունիները, և ըստ Վարդանյանի, «ամեն մի ծերունու հետ մի վաղնջենիկ հայերեն բառ է մեռնում» (էջ 76): Այստեղ հարկ է ավելացնել, որ ներկայումս Թուրքիայի համշենահայերի որոշակի շրջանակներում նկատվում է հետաքրքրության աճ իրենց արմատների նկատմամբ, որը դրսևորվում է մայրենի բարբառի, բանահյուսության, մշակույթի պահպանման ձգտմամբ: Ս.Վարդանյանի հաշվումներով` այսօր Թուրքիայի Արդվինի նահանգի Խոփայի գավառում բնակվում է շուրջ 20.000 հայախոս համշենցի, մոտ 2 հազար էլ` Բորչկայի գավառում: Ի դեպ, բարբառն է այն կարևոր առհավատչյան, որը համշենահայերին մշտապես հիշեցնում է իրենց հայկական ծագումը, և Ս.Վարդանյանի ներկայացրած մեկ օրինակը սրա վառ ապացույցներից է։ Այսպես, 1987թ. Ղրղըզստանում մոլլա Հեմդի Ակբույուկօղլին, ի պատասխան այն հարցի, թե որտեղից գիտե, որ հայ է, ասել է. «Լիզուս գասա, վօ՞վ ասօղ ա» (էջ 181):

Գրքում կան նաև Համշենի բարբառի Խոփայի խոսվածքով գրի առած հեքիաթներ, խաղիկներ, որոնց վերլուծությունը հեղինակին թույլ է տալիս ասելու, որ դրանց այս կամ այն տարբերակները հանդիպում են Հայկական լեռնաշխարհի տարբեր վայրերի բանահյուսական ժառանգության մեջ, և «չնայած կրոնական, տարածքային և ժամանակային տարանջատումներին, դրանք մեկ միասնական մշակույթի արտահայտություններ են» (էջ 203): Գրքում ներկայացված են նաև Համշենի բարբառի Խոփայի խոսվածքի և գրական հայերենի բառային, բառիմաստային, քերականական զուգաբանություններ` բացատրություններով և օրինակներով, ինչպես նաև տրված է Խոփայի խոսվածք-գրական հայերեն երկկողմանի բառարան (2000-ական բառ): Բացի այդ, ընդգրկված են նաև հեղինակի գրառած 19 երգերն ու տարբերակները (զուգահեռ գրական թարգմանությամբ) և 55 խաղիկներ, մեծ մասն` իրենց նոտաներով: Աշխատության հավելվածում ներկայացված է Վենետիկի Մխիթարյան միաբան Հայր Պողոս վարդապետ Մեհերյանի «Պատմություն վարուց»-ից մեկ հատված, որում նա պատմում է 1776թ. Համշենի Խևակ գյուղում, ինչպես նաև Ճորոխի ավազանում իրեն հանդիպած կրոնափոխ հայերի մասին: Այն մուսուլման համշենցիների մասին առ այսօր հայտնի ամենահին վկայությունն է և դրանով իսկ` խիստ կարևոր սկզբնաղբյուր: Այսպիսով` կարելի է ասել, որ մեր սեղանին է դրված արժեքավոր աշխատություն, որի կարիքը վաղուց էր զգացվում: Միևնույն ժամանակ, գրախոսությունը ցանկանում եմ ավարտել մեծարգո Սերգեյ Վարդանյանին ուղղված կոչ-պահանջով` շարունակել տասնամյակների ուսումնասիրությունների հրապարակումը և դրանով էլ ավելի մեծ նպաստ բերել հայագիտության քիչ ուսումնասիրված էջերից մեկի` կրոնափոխ հայության պատմության լուսաբանման գործին։

Резюме

НОВАЯ КНИГА О ВЕРООБРАЩЕННЫХ АМШЕНСКИХ АРМЯНАХ (РЕЦЕНЗИЯ)