ՄԵՆՔ ԿԱՐՈՂ ԵՆՔ ՀՈՒՅՍ ԴՆԵԼ ՄԻԱՅՆ ԵՐՐՈՐԴ ՈՒԺԻ ՎՐԱ. Գրիգորի Անիսոնյան

«Իրավունք»-ը Մոսկվայում զրուցել է «Նոյյան տապան» հրատարակչության հիմնադիր եւ գլխավոր խմբագիր ԳՐԻԳՈՐԻ ԱՆԻՍՈՆՅԱՆԻ հետ՝ անդրադառնալով Հայաստանի արտաքին եւ ներքին օրակարգին վերաբերող արդիական հարցերի:

— ՀՀ նախագահ Վահագն Խաչատուրյանը վերջերս տված իր հարցազրույցում հայտարարել է, թե` Երեւանն ու Մոսկվան այժմ ունեն «գործընկերային հարաբերություններ, Հայաստանը դադարել է լինել Ռուսաստանի կրտսեր եղբայրը»: Ընդ որում` սա նա ներկայացնում է դրական լույսի ներքո՝ պնդելով, որ Հայաստանն իր որշումներում անկախ է դարձել վերջին չորս տարում, քան երբեւէ եղել է: Ի՞նչ կասեք այս մասին:

— Ես չեմ կարողանում հասկանալ ՀՀ նախագահի կողմից նման հայտարարությունների հիմքը։ Ավագ կամ կրտսեր եղբոր հարցը երկար ժամանակ չի բարձրացվել։ Խորհրդային Միության փլուզումից հետո հարաբերությունները միշտ եղել են բարիդրացիական եւ բարեկամական։ Թվում է, թե այս հարցը բարձրացնելով՝ Խաչատուրյանը ցանկանում է ընդգծել Հայաստանի անջատումը Ռուսաստանից։ Ի՞նչ հիմքի վրա կարող է Հայաստանը իրեն համարել անկախ պետություն։ Նրա տնտեսության մեծ մասը կապված է Ռուսաստանի Դաշնության հետ։ Սա ցույց են տալիս վիճակագրական տվյալները եւ հրապարակված թվերը։

Երբ մարդիկ խոսում են Հայաստանի տնտեսական աճի մասին, նրանք նկատի ունեն առեւտրաշրջանառության աճը, որը մի քանի անգամ ավելի բարձր է, քան նախորդ մակարդակները: Սա պայմանավորված է Հայաստանի անդամակցությամբ Եվրասիական տնտեսական միությանը (ԵԱՏՄ), ինչպես նաեւ Ռուսաստանի հետ նրա սերտ տնտեսական եւ ռազմական համագործակցությամբ։

ՀԱՊԿ-ի վերաբերյալ կան տարաձայնություններ, եւ ժամանակ կպահանջվի վերջնականապես որոշելու համար, թե արդյոք Հայաստանին անհրաժեշտ է այս կազմակերպությունը: Կարծում եմ, որ առանց ՀԱՊԿ-ի Հայաստանը կարող է հայտնվել պատերազմի եզրին ոչ միայն Ադրբեջանի, այլեւ Թուրքիայի հետ: Ինչպես հայտնի է, վերջերս Հայաստանի եւ Ադրբեջանի միջեւ հարաբերությունները վատթարացել են, եւ դա լավ նախանշան չէ Հայաստանի համար, քանի որ Ադրբեջանն ու Թուրքիան կարող են ռազմական գործողություններ հրահրել Հայաստանի դեմ։

— Ի հեճուկս Ռուսաստանի եւ Ադրբեջանի հարաբերություններիր, Հայաստանի եւ Ադրբեջանի միջեւ կապերն այնքան են բարելավվել, որ ԱԺ նախագահ Ալեն Սիմոնյանը հայտարարում է, որ մենք շուտով էժան գազ կգնենք Ադրբեջանից, առեւտուր կանենք: Սա՞ է այն գինը, որը մենք կստանանք մեր բոլոր կորուստների դիմաց:

— Չեմ կարծում, որ Ալեն Սիմոնյանը գիտակցում է, որ Ադրբեջանի նավթի եւ գազի պաշարները սպառվում են: Լավագույն դեպքում դա կլինի Ռուսաստանից գազ, որը Հայաստանը կստանա Ադրբեջանի միջոցով: Ակնհայտ է, որ սա երկու, գուցե երեք անգամ ավելի թանկ կլինի, քան այսօր։ Երկրորդ, կարծում եմ՝ Ալեն Սիմոնյանը վաղուց իր տեղում չէ։ Փաշինյանը հայտարարել է, որ վերջին խորհրդարանական ընտրություններում իր, այսպես կոչված, հաղթանակից հետո արդեն թիմ է հավաքում, եւ արդեն իսկ կա Ալեն Սիմոնյանի պաշտոնի հավակնորդ։ Դա տիկին Մակունցն է, որը կթողնի ԱՄՆ-ում Հայաստանի դեսպանի իր շահութաբեր պաշտոնը եւ կզբաղեցնի Ալեն Սիմոնյանի տեղը։ Ավելի լավ է, որ Ալեն Սիմոնյանը մտածի, թե ինչպես պահպանել իր պաշտոնը, քան անհիմն հայտարարություններ անի:

— Ընդդիմությունը մեծ ակնկալիքներ ունի 2026 թվականի խորհրդարանական ընտրություններից։ Ի՞նչ եք կարծում այս մասին։

— Ներկայումս Հայաստանի խորհրդարանական ընդդիմությունն այն ուժը չէ, որը կարող է մարտահրավեր նետել գործող կառավարությանը։ Ակնհայտ է, որ եթե երրորդ ուժը չբախվի գործող կառավարության հետ, Փաշինյանը կպահպանի իր պաշտոնը։ Ժողովուրդը չի քվեարկի գործող ընդդիմության օգտին։ Այն ամբողջությամբ վարկաբեկել է իրեն։ 2021 թվականին Արցախում տեղի ունեցած իրադարձություններից հետո այն չկարողացավ կազմակերպել ընտրություններ, եւ 2026 թվականին էլ ավելի քիչ կկարողանա դա անել։ Միակ հույսը երրորդ ուժի առկայությունն է, որը, եթե համախմբվի մի քանի ուժեղ խաղացողների շուրջ, որոնցից շատերը կան, գուցե կարողանա իրեն հռչակել նախ ընդդիմություն, ապա՝ կառավարություն Հայաստանում։

— Բայց մենք արդեն տեսնում ենք, որ գործարար Սամվել Կարապետյանը եւ նրա նորաստեղծ քաղաքական ուժը հայտարարում են, որ առանձին կմասնակցեն ընտրություններին։ ՀՀ երկրորդ նախագահ Ռոբերտ Քոչարյանն էլ նույնն է ասել։ Կարո՞ղ են առանձին-առանձին ընդդիմադիր ուժերը դիմակայել Փաշինյանին, թե՞ կկրկնվի 2021 թվականի սցենարը։

— Ես դեռ չեմ տեսնում այնպիսի համախմբում, որը Սամվել Կարապետյանը կարող է հավաքել իր շուրջը։ Բայց նա կարող է դառնալ երրորդ ուժի առաջնորդ, եթե լուրջ քաղաքական շարժումներ ներգրավվեն թե՛ Հայաստանում, թե՛ սփյուռքում։ Կարապետյանը խորհրդարանական ընդդիմության հետ ոչնչի չի հասնի։

— Դուք 28 տարի է, ինչ Ռուսաստանում հրատարակում եք ռուսալեզու հայկական թերթ եւ ծանոթ եք հայ համայնքում տիրող տրամադրություններին։ Ի՞նչ իրավիճակ է այսօր։ Ի՞նչ սպասելիքներ ունեն մարդիկ իրենց հայրենիքից։

— Ես շփվում եմ մեր սփյուռքի բազմաթիվ ներկայացուցիչների հետ։ Նրանց թվում են հայկական կազմակերպությունների ղեկավարներ, հասարակական գործիչներ, մշակութային եւ արվեստի գործիչներ։ Ամփոփելով՝ մեծամասնությունը մտահոգված է Հայաստանում տիրող իրավիճակով, եւ շատերը ճիշտ են հասկանում իրավիճակը։ Նրանք մտահոգված են, որ Փաշինյանը ցանկանում է Հայաստանը պոկել Ռուսաստանից եւ, իբր, ցանկանում է, որ Արեւմուտքը փոխարինի Ռուսաստանին։ Այստեղ՝ Ռուսաստանում, բոլորը հասկանում են, որ ո՛չ ԱՄՆ-ն, ո՛չ էլ Ֆրանսիան չեն գա, այլ՝ ՆԱՏՕ-ի անդամ Թուրքիան, որը կառաջարկի իր քաղաքական կամքը եւ կկառավարի Հայաստանը այնպես, ինչպես իրեն հարմար է թվում։ Եվ մենք 19-րդ դարի վերջի եւ 20-րդ դարի սկզբի պատմական փաստերից գիտենք, թե ինչպես կարող է դա անել:

— Սովորաբար, երբ տարբեր շրջափուլերում Ռուսաստանի եւ Ադրբեջանի միջեւ հարաբերությունները վատանում են, լրագրողներս փորձագիտական շրջանակներից հետաքրքրվում ենք, թե ինչ կարող է շահել Հայաստանն այդ իրավիճակից: Հիմա մի տեսակ դիսոնանս է, որովհետեւ ե՛ւ Հայաստանի, ե՛ւ Ադրբեջանի ղեկավարները սինխրոն խոսում են Սովոտի դեմ…

— Այս ամենում զարմանալի ոչինչ չկա։ Արեւմուտքը պարզապես լավ է աշխատում։ Նրանք կարողացան իրենց մարդուն դնել Հայաստանի ղեկին, որը վարում է հայկական պետականության քայքայման քաղաքականություն։ Նրանք նույնիսկ կարողացան իրենց կողմը գրավել մի մարդու, որը սովորել էր Մոսկվայում եւ ԽՄԿԿ Կենտկոմի քաղբյուրոյի անդամի որդի է։ Իհարկե, այս առումով նույնը չեմ կարող ասել Փաշինյանի մասին, բայց Իլհամ Ալիեւը նախ դավաճանում է իր հորը եւ իր անցյալին։ Սա նշանակում է մեկ բան. Արեւմուտքը լավ է աշխատում։ Ռուսաստանը մի փոքր բաց է թողել այստեղ, բայց Ռուսաստանը միշտ սովորում է իր սխալներից եւ անպայման կփոխհատուցի դրանք։

— Այսօր հանրությանն ամենաշատը հուզում է այն հարցը, թե ե՞րբ կարող ենք ակնկալել իրավիճակի դրական հանգուցալուծում:

— Ես այստեղ նոր բան չունեմ ասելու։ Կարծում եմ, որ հանգուցալուծումը կլինի այն ժամանակ, երբ Ռուսաստանը կարգավորի ուկրաինական հարցը։ Ռուսաստանը, իր բնույթով, չի կարող պարտվել։ Դա բացառված է։ Ըստ իս, Կենտրոնական ռազմական շրջանի ավարտից հետո Հարավային Կովկասի հետ կապված բոլոր հարցերը կլուծվեն։ Ռուսաստանը ժամանակ կունենա լուծելու հայկական հարցը։ Այսօր Ռուսաստանը զբաղված է ավելի խորը բախմամբ, հատկապես Եվրոպայի հետ։

— Հայ հասարակությունը լիովին չի ընկալում Ռուսաստանի դիրքորոշումը մի շարք հարցերի վերաբերյալ: Օրինակ, ինչո՞ւ է Ռուսաստանը ողջունում ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի լուծարումը, եւ ինչո՞ւ ավելի վճռականորեն չարձագանքեց Վաշինգտոնի հուշագրին։

— ՀՀ իշխանությունների բոլոր հայտարարություններից հետո Ռուսաստանի կողմից դրա դեմ արված հայտարարությունները կկտրվեն իրականությունից: Ի՞նչ կարող է անել Ռուսաստանը, եթե Փաշինյանը հայտարարում է, որ Արցախը Ադրբեջան է: Նույնը վերաբերում է նաեւ Մինսկի խմբին։

— Ի՞նչ ունեք փոխանցելու հայաստանյան հասարակությանը:

— Կցանկանայի դիմել իմ հայրենակիցներին` 2026 թվականի հունիսին Հայաստանում կկայանան խորհրդարանական ընտրություններ: Քվեարկությունից առաջ թող յուրաքանչյուր հայ քաղաքացի խորապես մտածի իր երկրի եւ մեր ընդհանուր հայրենիքի ապագայի մասին: Բոլորը պետք է իրենց համար գնահատեն ներկայիս ՀՀ իշխանություններին, որոնք ամեն ինչ անում են, որպեսզի Հայաստանը կորցնի իր պետականությունը: Սա չի կարելի թույլ տալ։

Հրանտ Սարաֆյան, Զարուհի Բաբուխանյան
Մոսկվա-Երեւան
www.iravunk.com