«ՊԵՏՔ Է ՀԱՍԿԱՆԱՆՔ, ՈՐ ՈՐԵՎԻՑԵ ՄԵԿԻ ՄՈՏԻԿ ԱԶԳԱԿԱՆԸ ՉԵՆՔ»

18.07.2016

«ՊԵՏՔ Է ՀԱՍԿԱՆԱՆՔ, ՈՐ ՈՐԵՎԻՑԵ ՄԵԿԻ ՄՈՏԻԿ ԱԶԳԱԿԱՆԸ ՉԵՆՔ»

15.07.2016

Լեռնային Ղարաբաղի հիմնախնդիրն այլեւս ոչ միայն Հայաստանի թիվ մեկ օրակարգային հարցն է, այլ նաեւ` աշխարհի քաղաքական դերակատարների, որի շուրջ վերջին զարգացումների մասին զրուցեցինք «Նորավանք» գիտակրթական հիմնադրամի տնօրեն, քաղաքագետ ԳԱԳԻԿ ՀԱՐՈՒԹՅՈՒՆՅԱՆԻ հետ: Ի դեպ, ի տարբերություն շատ քաղաքագիտական վերլուծությունների, նա անդրադառնալով Վարշավայում կայացած ՆԱՏՕ-ի գագաթնաժողովի` ԼՂ-ի հարցով շեշտադրումներին, բոլորովին այլ գնահատական տվեց:

«ԲՈԼՈՐ ԴԵՊՔԵՐՈՒՄ ԲԱՆԱԿՑԵԼՆ ԱՎԵԼԻ ԼԱՎ Է, ՔԱՆ ՊԱՏԵՐԱԶՄԵԼԸ»

–ՆԱՏՕ-ի գագաթնաժողովում ԼՂ անունն արտասանվեց մեզ համար ոչ այնքան շահեկան խմբագրությամբ, որովհետեւ նշվեցին, որ բոլոր միջազգային կանոների համաձայն` առաջին պլան է մղվում սահմանների տարածքային ամբողջականությունը եւ այլն: Ավելին` արդեն կուլուարներում ՆԱՏՕ-ի գագաթաժողովի որոշ պաշտոնյաներ ասացին, որ իրենք կանխատեսում են Ադրբեջանի ավելի սերտաճումը ՆԱՏՕ-ի կառույցների հետ: Սրանք պատահական խոսքեր չեն, որովհետեւ, ինչպես տեսնում ենք, արդեն Վրաստանում նրանք բավական մեծ ակտիվություն են ցուցաբերում: Այդուհանդերձ, կարծում եմ, ՀՀ նախագահը, որը ներկա էր այդ հանդիպմանը, բավական հստակ ասաց, որ պետք չէ խառնել ՆԱՏՕ-ի հավաքները Մինսկի ձեւաչափի որոշումների եւ տրամաբանության գործընթացների հետ, թերեւս, սա էր ամենահիմնականը, որ պետք է մեզ համար առանձնացնենք:

– ՆԱՏՕ-ի գագաթնաժողովին հաջորդեց ՌԴ ԱԳ նախարար Ս. Լավրովի այցը Բաքու, որտեղ նա հայտարարեց, որ ՌԴ նախագահ Վ. Պուտինը բավարարված է Սանկտ Պետերբուրգում կայացած հանդիպմամբ եւ հույս հայտնեց, որ իր այցը թույլ կտա ավելի հստակեցնել հետագա քայլերը ԼՂ հիմնախնդրի հարցում: Ի՞նչ հետագա քայլերի մասին կարող է խոսք լինել, երբ առ այսօր ԵԱՀԿ գործող նախագահի անձնական ներկայացուցչի գրասենյակը չի ընդլայնվել, ու ոչ էլ մշտադիտարկման մեխանիզմներ են տեղադրվել սահմանում, ինչի մասին ձեռք էին բերվել պայմանավորվածություններ Վիեննայում եւ Սանկտ Պետերբուրգում կայացած նախագահների հանդիպումների ժամանակ:

– Բոլոր դեպքերում բանակցելն ավելի լավ է, քան պատերազմելը: Չեմ հիշում արտաքին գործերի նախարարությունների հանդիպումների որեւիցե մի եզրակցություն, որտեղ չխոսվի, որ սա մեկ քայլ առաջ էր: Եթե այդպես լիներ, մենք կիլոմետրերով առաջ էինք գնացել այս 22 տարում: Կարծում եմ` ամեն ինչ դեռ առջեւում է, եւ պետք չէ շուտափույթ կարծիք հայտնել, թե հանձնեցինք, նահանջեցինք եւ այլն: Պետք է ընդունենք նաեւ այն փաստը, որ այսօր Ադրբեջանը ստիպված է ինչ-որ ագրեսիվ քայլեր կատարել, որովհետեւ նրա տնտեսական, սոցիալական իրավիճակը էապես վատթարացել է: Ի վերջո, մի ընդունելի սցենար մեր հանրությունների համար կգտնվի, բայց, իհարկե, կան այլ սցենարներ էլ, որոնք ավելի լավն են եւ ավելի վատը: Ամենավատը` խոշոր պատերազմների սցենարներն են, որը քիչ հավանական է գերտերությունների դիրքորոշման շնորհիվ: Իսկ կարեւորն այն է, որ ԱՄՆ- Ռուսաստան փոխհասկացողության շրջան է սկսվել: Պատմական անցյալից հիշում ենք, որ նման շրջան առաջին սառը պատերազմի ժամանակ եղավ: Այս ամենը նկատի ունենալով` իհարկե, կարող են շատ երկար տեւել այս բանակցությունները, բայց միակ լավն այն է, որ վերջին ժամանակահատվածում սահմանում լարվածությունը փոքր-ինչ նվազել է, որը առաջին դրական արդյունքն է:

«ԻՆՉՔԱՆ ԻՆՁ ՀԻՇՈՒՄ ԵՄ, ԱՍՈՒՄ ԵՆ` ՂԱՐԱԲԱՂՆ ՈՒԶՈՒՄ ԵՆ ՀԱՆՁՆԵԼ»

–Ի՞նչ կարելի է ակնկալել Հայաստանի եւ Ադրբեջանի նախագահների Փարիզում առաջիկա հնարավոր հանդիպումից, հատկապես որ վերջին շրջանում առավել շատ է խոսվում ինչ-որ փոխզիջումների մասին:

– Ըստ իս, մի փոքր ավելորդ անհանգստություն է ստեղծվել Ղարաբաղյան խնդրի վերաբերյալ, չնայած բնական է եւ պայմանավորված բանակցային գործընթացի ակտիվացմամբ: Մենք պետք է հասկանանք, որ որոշիչը մեր դիրքորոշումն է լինելու: Իսկ այն շատ հստակ է` կա որոշակի «կարմիր գիծ»` Լեռնային Ղարաբաղը որեւցիե մի օր չի կարող մնալ Ադրբեջանի կազմում: Սա այն է, որը երբեւիցե չի խախտվի: Միեւնույն ժամանակ, ինձ թվում է` այստեղ էլ կա ավելորդ շտապողականություն: Բոլորս սպասում ենք Փարիզի հանդիպմանը, բայց այնպես չի լինելու, որ հանդիպեցին Փարիզում, ստորագրեցին ինչ-որ մի թուղթ եւ դրանից հետո ամեն ինչ վերջացավ: Ընդամենը սկսվել է մի նոր բանակցային փուլ այլ տրամաբանությամբ:

– Լայնորեն տեսակետ է շրջանառվում, որ հնարավոր այդ ստորագրվելիք թուղթը կլինի Կազանի փաստաթղթի վավերացումը:

– Կազանի փաստաթղթի մասին արդեն 5 տարուց ավել է, ինչ խոսակցություններ կան: Ընդհանրապես, չի կարելի բացառել որեւիցե մի փաստաթղթի լինելը սեղանին: Բայց եթե այն պետք լիներ վավերացնել, ապա դա տեղի կունենար հենց Կազանում: Ինչ-որ կետեր կան, որ հայկական կողմին առնվազն ձեռնտու չեն եղել, որ հրաժարվել ենք, ու չեմ կարծում, որ դրանից 5 տարի անց մեր դիրքորոշումները կփոխվեն: Երեւի թե, փորձելու են ե՛ւ Կազանի, ե՛ւ Մադրիդի փաստաթղթերից ինչ-որ ընդհանրական եզրակացության գալ: Սակայն հեռու եմ այն մտքից, որ հեքիաթային փայտիկի նման մեկ հանդիպումով կլուծվեն բոլոր խնդիրները: Ամեն դեպքում, կարծում եմ, փարիզյան հանդիպումը կլինի եւս մեկը` հաջորդ հանդիպումների շարքում:

Արդեն 22 տարի է` եղել են փուլեր, երբ շատ ակտիվացել են բանակցությունները, եւ ինչքան ինձ հիշում եմ` հայկական հանրությունում ասում են` Ղարաբաղն ուզում են հանձնել, մենք չենք թողնելու: Բայց Ղարաբաղում առայժմ հանձնելու մասին խոսք չկա: Իսկ եթե խոսում են, որ տարածքներ պետք է հանձնենք եւ ադրբեջանցիները մոտենալու են մեր սահմաններին, ապա պետք է նախ խոսեն խաղաղապահների տեղակայման մասին:

«ՆԱՏՕ-Ի «ՇՆՈՐՀԻՎ» ՍԿՍՎԵՑ ԱՅՆ ՈՂԲԵՐԳՈՒԹՅՈՒՆԸ, ՈՐՆ ԱՅՍՕՐ ԿԱՏԱՐՎՈՒՄ Է ՄԵՐՁԱՎՈՐ ԱՐԵՎԵԼՔՈՒՄ»

–Ձեզ համար ընդունելի՞ է ռուս խաղաղապահների տեղակայումը ղարաբաղա-ադրբեջանական սահմանում:

– Եկեք մի փոքր սթափ մտածենք, հասկանում եմ բոլոր էմոցիաները, բայց խաղաղությունը նույնպես պետք է ե՛ւ մեզ, ե՛ւ ադրբեջանցիներին: Միշտ պետք է չմոռանանք այլընտրանքի մասին: Բոլորս կարող ենք ցավագին ընդունել նման փաստը, բայց այստեղ շատ կարեւոր են ոչ ստանդարտ լուծումներ գտնելը: Խաղաղապահների տեղակայումը որոշակի երաշխիք են ռազմական գործողությունների դեմ: Օրինակ, մի վերլուծաբան էլ առաջարկում էր այդ տարածքներում ստեղծել ազատ տնտեսական գոտի: Սակայն սրանք գաղափարներ են, որ շրջանառվում են վերլուծական հանրությունում, սպասենք եւ տեսնենք ինչ կլինի, որովհետեւ մինիմալ տեղեկատվություն ունենք, ինչը բնական է:

–Ամեն դեպքում, չե՞ք կարծում, որ ապրիլյան պատերազմը ցույց տվեց, որ հայ զինվորը ի զորու է խաղաղություն պարտադրել սահմանում` առանց խաղաղապահների տեղակայման:

– Հասկանում եմ վերապահումները խաղաղապահների նկատմամբ, որովհետեւ շատ պարագաներում իրենք իրենց չեն արդարացնում, բայց նրանց բացակայությունն ավելի վատ է, քան նրանց առկայությունը: Եվ ուզում եմ հատուկ նշել, որ 1918-21 թթ.-ին մենք հույս ունեինք, որ բրիտանական հածանավերը կհայտնվեն Հայաստանում, եւ հիշում եք, թե ինչ եղավ: Նշեմ, որ ռուս խաղաղապահներն ամենացանկալին կլինեն այստեղ, որովհետեւ նրանք ավելի ուժեղ են, քան որեւիցե մեկը: Նույնը կարող եմ ասել գերմանացիների մասին, որոնք բավական կառուցողական վերաբերմունք ունեն Ղարաբաղի հարցում: Պետք է այլընտրանքներ առաջարկվեն, այլապես ասում են` ՆԱՏՕ, ՆԱՏՕ..., բայց նույն ՆԱՏՕ-ի «շնորհիվ» սկսվեց այն ողբերգությունը, որն այսօր կատարվում է Մերձավոր Արեւելքում: Մեկ միլիոնից ավել մարդ է զոհվել, մեր բոլոր հայկական համայնքները չկան արդեն, տասնյակ հազարավոր մարդիկ փախստական են դարձել: Ընդ որում` այնտեղ ոչ թե խաղաղապահ ուժեր էին, այլ Միացյալ Նահանգների կանոնավոր բանակն էր նստած, երբ առաջացավ ԻԼԻՊ-ը: Ի վերջո, պետք է հասկանանք, որ որեւցիե մեկի մոտիկ ազգակականը չենք` ո՛չ ԱՄՆ-ի, ո՛չ Ռուսաստանի:

ՀՐԱՆՏ ՍԱՐԱՖՅԱՆ

http://www.iravunk.com/news/6303

դեպի ետ

Հեղինակի այլ նյութեր